Η Μαστίχα Χίου και οι θεραπευτικές ιδιότητές της

Χαρακτηριστικά

Η μαστίχα είναι μια φυσική ρητίνη που βγαίνει από τον κορμό του μαστιχόδενδρου.
Έχει χρώμα υπόλευκο- υποκίτρινο και είναι διαφανής έως ημιδιαφανής στην αρχή, ενώ όσο παλιώνει αποκτά ένα πιο κιτρινωπό και αδιαφανές χρώμα. Το μαστιχόδενδρο είναι ένας αειθαλής θάμνος που έχει την επιστημονική ονομασία: «Pistacia Lentiscus var. Chia». Παίρνει την πλήρη ανάπτυξή του στα 40-50 χρόνια και ζει περίπου 100 χρόνια ή και παραπάνω. Από τον 5o έως 6ο χρόνο αρχίζει να δίνει την ρητίνη του (μαστίχα) και μετά τον 15ο χρόνο παράγει από 60 έως 250 γραμμ. τον χρόνο και σε σπάνιες περιπτώσεις -τα πολύ μεγάλα δέντρα- μπορούν να αποδώσουν έως 400 γραμμ. τον χρόνο.


Η Μαστίχα αποκαλείται και Μαστίχη, ή μαστίχι.

Καλλιέργεια

Το μαστιχόδενδρο ευδοκιμεί αποκλειστικά και μόνο στην Νότια Χίο. Σύμφωνα με θεωρίες αυτό οφείλεται στο εύκρατο κλίμα και ειδικότερα στο μικροκλίμα της περιοχής, αλλά και στα υποθαλάσσια ηφαίστεια και στο ασβεστολιθικό έδαφος.

Από το παρελθόν έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να καλλιεργηθεί ο μαστιχοφόρος σχίνος σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ακόμη και σε άλλα κράτη αλλά πάντα χωρίς επιτυχία.

Τα 24 μαστιχοχώρια της Νότια Χίου είναι: Λιθί, Βέσσα, Ελάτα, Μεστά, Ολύμποι, Πυργί, Αρμόλια, Καλαμωτή, Πατρικά, Φλάτσια, Νένητα, Βουνό, Κοινή, Παγίδα, Καταρράκτης, Έξω Διδύμα, Μέσα Διδύμα, Μερμήγκι, Θολοποτάμι, Καλλιμασιά, Νεοχώρι, Θυμιανά, Βαβίλοι, Άγιος Γεώργιος Συκούσης.
Η προετοιμασία του Σχίνου και η συλλογή της μαστίχας είναι πολύ επίπονες εργασίες που αρχίζουν τον χειμώνα με το επιφανειακό όργωμα του χωραφιού και το κλάδεμα του δένδρου. Συνεχίζεται τον Ιούνιο με το καθάρισμα –ξύσιμο του εδάφους κάτω από τον σχίνο για να φύγουν τα ξερά χόρτα. Το έδαφος αφού καθαριστεί επιμελώς, σκουπίζεται με κοινή σκούπα ή με αυτοσχέδια, κατασκευασμένη από κλαδιά φασκομηλιάς ή θυμαριού ή άλλων αυτοφυών φυτών.

Η ισοπέδωση γίνεται με ασπρόχωμα καλά κοσκινισμένο που στρώνεται κάτω από το δένδρο και πιέζεται καλά στο έδαφος για να δημιουργηθεί μια λεία επιφάνεια. Εκεί θα πέσουν τα δάκρυα της μαστίχας για να στεγνώσουν.


Οι σταγόνες της Μαστίχας πάνω στο ασπρόχωμα αποκτούν λαμπρότητα και στερεοποιούνται ευκολότερα. Το ασπρόχωμα το οποίο αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο είναι αδρανές υλικό, δεν επηρεάζει τις φυσικές και χημικές ιδιότητες της μαστίχας αλλά ούτε και την καθαρότητα της. Επίσης λόγω του μεγάλου ειδικού του βάρους δεν το παίρνει ο αέρας. Σε περίπτωση που δεν στρωθεί το ασπρόχωμα κάτω από τον σχίνο, η Μαστίχα που πέφτει κάτω σκουραίνει και χάνει την εμπορική της αξία. Η Μαστίχα αυτή αποκαλείται «μαυρομάστιχο».


Πρώτο Κέντημα (ρήνιασμα)

Όταν ολοκληρωθούν οι προκαταρκτικές εργασίες, στις αρχές Ιουλίου αρχίζει το «κέντημα» το οποίο είναι τομές 10-15mm και βάθους 2-3mm που γίνονται στον φλοιό του δένδρου με ειδικά εργαλεία με κυρίαρχο το «κεντητήρι» -ένα μικρό αιχμηρό σιδερένιο εργαλείο.

Το κέντημα γίνεται πρωινές ώρες, μία φορά την εβδομάδα για 6-8 εβδομάδες. Ο αριθμός των τομών ποικίλει από 20 έως 100 ανάλογα με την ηλικία και το μέγεθος του δένδρου.


Η Μαστίχα θα προέλθει από αυτό τον τραυματισμό (κέντημα) του φλοιού.

Η μεγαλύτερη ποσότητα από τις τομές τρέχει σαν δάκρυ και πέφτει στο ασπρόχωμα. Εκεί πρέπει να μείνει 15-30 μέρες να στερεοποιηθεί, αναλόγως των καιρικών συνθηκών.

<-Το δάκρυ της μαστίχας όπως τρέχει από την τομή (κέντημα)

Ο βορινός αέρας και η όχι πολύ υψηλή θερμοκρασία επιταχύνουν τη στερεοποίηση της.


Δεύτερο κέντημα

Μετά το πρώτο κέντημα (ρήνιασμα) ακολουθεί και δεύτερο, για 5-6 εβδομάδες, όπου ακολουθούνται και οι προηγούμενες εργασίες.

Η διαδικασία αυτή κρατά μέχρι την τελευταία συλλογή του φθινοπώρου.

Κάθε δέντρο θα κεντηθεί συνολικά από 6 έως 10 φορές. Συνήθως μεσολαβεί μια εβδομάδα από το ένα κέντημα στο άλλο.


Πρώτο μάζεμα

Η πρώτη συλλογή γίνεται από τα μέσα Αυγούστου. Όταν η Μαστίχα σταθεροποιηθεί αρχίζει το μάζεμα της με ένα ειδικό εργαλείο που λέγεται «τιμητήρι». Πρώτα συλλέγεται η χοντρή Μαστίχα από το έδαφος και μετά με το ίδιο εργαλείο η Μαστίχα που έχει πήξει στον κορμό του δέντρου που έχει σχηματίσει «δάκρυα». Η υπόλοιπη Μαστίχα μαζεύεται από το έδαφος με σκούπα μαζί με ξερόφυλλα και πετραδάκια.

Η Μαστίχα τοποθετείται σε ξύλινα κιβώτια και αποθηκεύεται σε δροσερούς χώρους όπου θα καθαριστεί κατά την διάρκεια του χειμώνα.


Το δεύτερο μάζεμα γίνεται από τα μέσα του Σεπτεμβρίου οπότε και συλλέγεται η ψιλή μαστίχα (τα μικρά δάκρυα) από τον κορμό και το έδαφος.

Λόγω μεγέθους και επειδή ο υπερβολική Αυγουστιάτικη ζέστη έχει φύγει, η ψιλή μαστίχα στεγνώνει πιο σύντομα από την χονδρή.

Ιστορία
Από τα πολύ παλιά χρόνια, η μαστίχα χρησιμοποιείται για φαρμακευτικούς σκοπούς. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς* αναφέρονται στις θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχας.

Κατά την παράδοση της Χίου, οι σχίνοι άρχισαν να δακρύζουν όταν μαρτύρησε ο Άγιος Ισίδωρος από τους Ρωμαίους, περί το 250.

Από την περίοδο του 3ου αιώνα χρονολογείται πάντως η καλλιέργεια του φυτού στο νησί.

Ωστόσο, απολίθωμα φύλλου μαστιχόδενδρου που βρέθηκε σε ανασκαφές έχει ηλικία έξι εκατομμυρίων ετών.


Χρήσεις μαστίχας
Σήμερα η μαστίχα χρησιμοποιείται ως τσίχλα για μάσημα, με ευεργετικά αποτελέσματα στην υγιεινή των δοντιών. Επίσης η μαστίχα βρήκε εξαιρετική εφαρμογή στην Σαπουνοποιϊα το 2001 από την εταιρία μας με τα σαπούνια Μυροβόλος που ήταν τα πρώτα και μοναδικά σαπούνια με μαστίχα στον κόσμο.

Η Μαστίχα ως φάρμακο

Η σύγχρονη έρευνα έχει δείξει ότι η μαστίχα και το μαστιχέλαιο έχουν:

Γενικά

Αντιφλεγμονώδη δράση που αποδίδεται στο ελεανολικό οξύ που περιέχει η μαστίχα. Έτσι η μαστίχα δρα επουλωτικά, λύοντας τις φλεγμονές συγκεκριμένων οργάνων αρχίζοντας από περιοδοντίτιδες, οισοφαγίτιδες, γαστρίτιδες, δωδεκαδακτυλικό έλκος μέχρι τις κολίτιδες και τις αιμορροΐδες. Ακόμα και όταν δεν υπάρχει πρόβλημα φλεγμονών στα παραπάνω όργανα η μαστίχα προσφέρει διεγερτική αναζωογόνηση που επιτρέπει τη στασιμότητα στις περιοχές αυτές ώστε να αποφεύγονται δυσάρεστες καταστάσεις όπως δυσπεψία ή τυμπανισμός.

Ισχυρές αντι-οξειδωτικές ιδιότητες ασκώντας γενικότερη υγεία στον οργανισμό εξουδετερώνοντας τις παραγόμενες ελεύθερες ρίζες.
Η χρήση της μαστίχας βοηθάει σε περιπτώσεις δυσπεψίας, καούρας στο στομάχι και φουσκώματος.


Βοηθά στη θεραπεία του πεπτικού έλκους αφού με τις αντιμικροβιακές ιδιότητες της καταπολεμά το ελικοβακτήριο του πυλωρού. Πρόσφατες μελέτες του Πανεπιστημίου του Nότιγχαμ που δημοσιεύθηκαν στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό The New England Journal of Medicine, December 24,1998, Vol. 339, No. 26, απέδειξαν ότι «ακόμα και μικρές ποσότητες μαστίχας -1 γραμ. ημερησίως επί 2 εβδομάδες- δύναται να θεραπεύσουν τα πεπτικά έλκη σε μικρό χρονικό διάστημα.


Μειώνει την χοληστερόλη του αίματος.


Έχει σημαντική επίδραση στη λειτουργία του ήπατος με την ενεργοποίηση της αποτοξινωτικής της δραστηριότητας. Απορροφάται έτσι η χοληστερόλη της οποίας η τιμή στο αίμα μειώνεται με συνέπεια την ελάττωση των καρδιακών παθήσεων.


Η μαστίχα δρα και κατά ορισμένων ιών. Πρόκειται για μία εντελώς ιδιόρρυθμη ιδιότητα της μαστίχας που δεν συναντάται σε κανένα σχεδόν παρασκεύασμα. Η δράση της δηλαδή σε δυο εντελώς διαφορετικούς μικροοργανισμούς, βακτήρια και ιούς. Από τους ιούς που αναφέρονται στις έρευνες κατά των οποίων η μαστίχα είναι αποτελεσματική, είναι ο Herpes Simplex, μια μόλυνση που εκδηλώνεται στο δέρμα, στα χείλη κυρίως αλλά και στα γεννητικά όργανα.

Έχει επίσης βρεθεί ότι διαθέτει και αντικαρκινικές ιδιότητες οι οποίες δεν έχουν ακόμη βρει εφαρμογή, λόγω έλλειψης απαραίτητης έρευνας.

Έχουν αναφερθεί ακόμη και διουρητικές ιδιότητες.

Το 2010 ο Dr Θάνος Ασκητής και ο Θωμάς Σαββίδης καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ανακοίνωσαν ότι η μαστίχα, μεταξύ άλλων, έχει και αφροδισιακές ιδιότητες!


Η μαστίχα και τα δόντια

Στην στοματική κοιλότητα η μαστίχα:

Έχει αντιμικροβιακή δράση έναντι των τερηδονοπαθογόνων και περιοπαθογόνων μικροβίων του στόματος (μικρόβια που προκαλούν τερηδόνα, ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα).

Επιταχύνει την επούλωση ελκών του στόματος.

Έχει αντιμυκητιακές ιδιότητες κυρίως έναντι του στελέχους Candida albicans που ευθύνεται για πρόκληση στοματικών λοιμώξεων (στοματίτιδες).

Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος καταπολεμώντας τα βακτήρια που προκαλούν άσχημη αναπνοή.
Δίνει ευωδία στο στόμα.
Η μάσηση μαστίχας αυξάνει τη ροή του σάλιου εξασφαλίζοντας έτσι προστασία στα δόντια και τους ιστούς του στόματος. Επίσης βοηθάει στην ορθότερη ανάπτυξη του οστικού συστήματος των γνάθων, μειώνοντας ή και διορθώνοντας ορθοδοντικά προβλήματα.


Το μαστιχέλαιο έχει αναλγητικές ιδιότητες στα δόντια με τερηδόνα.


Εμποδίζει την ανάπτυξη τερηδόνας λόγω το ότι εμποδίζει τον σχηματισμό μικροβιακής οδοντικής πλάκας.

Άλλες χρήσεις της μαστίχας Χίου

Στην παρασκευή καλλυντικών και αρωμάτων (κρέμες, λοσιόν, σαμπουάν). Στην λιθογραφία, ζωγραφική, ποτοποιία, υφαντουργία, βαμβακουργία και στην βιομηχανία.


Αρωματοποιία

Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται τόσο ως άρωμα όσο ως σταθεροποιητής αρώματος.

Αισθητική

Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται επίσης σε κρέμες προσώπου λόγω της ιδιότητας του να καθαρίζει το πρόσωπο και να του δίνει λαμπερότερο χρώμα. Επίσης χρησιμοποιείται με πολύ επιτυχία σε κρέμες χεριών, λοσιόν σώματος, αφρόλουτρα, σαπούνια κλπ.


Βιομηχανία

Στην υφαντουργία και βαμβακουργία χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής χρωμάτων για το κολλάρισμα των υφασμάτων και ειδικά των μεταξωτών.


Μαγειρική

Η Μαστίχα χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό και προσδίδει ευχάριστο διακριτικό άρωμα σε πολλές συνταγές. Επιπλέον αποτελεί σημαντικό διαιτητικό συμπλήρωμα ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έλλειψης ιχνοστοιχείων.

Στο Λίβανο και τη Συρία φτιάχνουν ένα είδος παραδοσιακού τυριού με άρωμα και γεύση Μαστίχας. Οι Άραβες θεωρούν μεγάλη πολυτέλεια να αρωματίσουν το φαγητό, το γλυκό ή το γάλα με Μαστίχα. Η μαστίχα δίνει υπέροχη γεύση και άρωμα και στο ψωμί.


Ζαχαροπλαστική

Με ιδιαίτερη επιτυχία χρησιμοποιείται σε λουκούμια, μαστιχοκαραμέλες, μαστιχάτο, καθώς και σε πολλά γλυκά, ενώ είναι πασίγνωστα τα τσουρέκια / βασιλόπιτες με μαστίχα (Πολίτικη συνταγή).

Ποτοποιία

Η Μαστίχα χρησιμοποιείται ευρύτατα για την παρασκευή λικέρ και ούζου. Το ποτό Μαστίχα πίνεται ως απεριτίφ. Πολύ γνωστό είναι το λικέρ «ΜΑΣΤΙΧΑ ΧΙΟΥ» καθώς και το «ΟΥΖΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ». Με την προσθήκη Μαστίχας το ποτό αποκτά το άρωμα της και επιπλέον περιορίζεται η βλαπτική επίδραση της αλκοόλης στο στομάχι.

Στο Ιράκ προστίθεται στην παρασκευή του τοπικού ποτού Αράκ. Επιπλέον οι Αραβικοί Λαοί αρωματίζουν το πόσιμο νερό με Μαστίχα, καίγοντας Μαστίχα. Με τον καπνό της αρωματίζουν την κανάτα και τη γεμίζουν νερό. Επίσης χρησιμοποιείται και σε γαλακτοκομικά.


*Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στις θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχας:

Μάρκελος Εμπειρικός (4ος-5ος αιώνας Π.Χ.) συνταγή για φλόγωση στομάχου, εντέρων και συκωτιού.

Ορειβάσιος Σαρδηνίας (4ος αιώνας Π.Χ.) Η μαστίχα είναι φάρμακο για την ουροδόχο κύστη και το στομάχι.

Γαληνός (2ος αιώνας Π.Χ.) ανεβάζει τις συνθήκες του αίματος και θεραπεύει τον χρόνιο βήχα.

Σκριμπόνιους Λάργκους (1ος αιώνας Π.Χ.) Η μαστίχα είναι καλή για στομάχι, έντερα, συκώτι.

Ο προφήτης Μωάμεθ στο Κοράνιο συνιστά την χρήση της μαστίχας.

Αναφορές στην μαστίχα και τις θαυματουργές ιδιότητες της, κάνουν επίσης και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Πλίνιος, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης, ο Παύλος της Αίγινας κ.α
Πηγή

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου