Βαλεριάνα (Νάριδος, Κέντρανθος, Διοσκουρίδειος)

Η Βαλεριάνα με επίσημη ονομασία valeriana officinalis είναι γνωστή και ως βαλεριανή η φαρμακευτική, νάρδος, κέντρανθος, Διοσκουρίδειος, Αγριοζαμπούκος και πολλές ακόμα ονομασίες. Η βαλεριάνα είναι φυτό πολυετές ποώδες και ανθοφόρο της οικογένειας των Βαλεριανοειδών. Είναι γηγενές στην Ευρώπη και την βοριοδυτική Ασία.

Στην Ελλάδα είναι αυτοφυής, κυρίως στη βόρεια και ηπειρωτική, και προτιμά εδάφη υγρά, γόνιμα και ηλιόλουστα. Το όνομα "Βαλεριάνα" προήλθε από τη λατινική λέξη valere που σημαίνει "υγεία ή δύναμη" και αναφέρεται στην θεραπευτική χρήση του φυτού, αν και υποστηρίζεται ότι μπορεί να αναφέρεται και στη δυνατή του οσμή.

Η βαλεριάνα είναι ανθεκτικός στις καιρικές συνθήκες και τις ασθένειες θάμνος με μέγιστο ύψος που δεν ξεπερνά το 1,5 μέτρο. Τα άνθη της είναι μικρά ροζ έως λευκά ανάλογα από την ποικιλία, σε σχηματισμό «ομπρέλας» στην κορυφή του φυτού, ενώ ο βλαστός σωληνοειδής και χνουδωτός. Η ρίζα, το μέρος του φυτού με τις κυριότερες και σημαντικότερες θεραπευτικές ιδιότητες, είναι ινώδης με έντονο άρωμα. Η άνθιση της βαλεριάνα διαρκεί από το Μάιο έως τον Αύγουστο. Οι ανθισμένες κορυφές συλλέγονται το καλοκαίρι, ενώ η ρίζα συλλέγεται το φθινόπωρο από Σεπτέμβριο μέχρι Οκτώβριο. Τα κυρίως συστατικά και δραστικές ουσίες είναι, σάκχαρα, άμυλο, ρητίνες, αιθέριο έλαιο, οργανικά οξέα, αζωτούχες ενώσεις, βαλεριανικό οξύ, πτητικό έλαιο, ρετσίνι και γόμμα. Η γεύση της είναι έντονη, ξηρή και ελαφρώς πικρή.

Η βαλεριάνα χρησιμοποιείται ως υπνωτικό, αγχολυτικό και κατευναστικό, μιας και τα έλαια που περιέχει έχουν παρόμοια δράση με τις βενζοδιαζεπίνες. Ο μηχανισμός δράσης της ωστόσο παραμένει γενικά άγνωστος. Στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν και σε ασθενείς με επιληψία. Πέραν των θεραπευτικών χρήσεων της, η βαλεριάνα είναι γνωστή και για τη χρήση της στην αρωματοποιία αλλά και στην καλλιέργεια της για καλλωπιστικούς λόγους λόγω των όμορφων ανθέων της και της αντοχής της σε ακραίες καιρικές συνθήκες.

Πηγές

100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, σελ 160 ,Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία

Πλήρης οδηγός φαρμακευτικών Βοτάνων, Penelope Ody, σελ. 110, Εκδόσεις Δημ. Κυριόπουλος

Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke, σελ. 118-297-544, Εκδόσεις Ψύχαλου

Οδηγός Ανθοκομίας 2ος τόμος Αρωματικά & Φαρμακευτικά φυτά, Νικολάου Α. Κανταρτζή, σελ. 33, Ελεύθερος τύπος